Đôi điều về chữ nhẫn

Thứ hai - 23/12/2013 06:29 - Đã xem: 4622

Chữ “Nhẫn” đứng đầu trên muôn hạnh, là đạo đức cần thiết của con người. Nhất là người tu đạo.
Cách đây ngót hai ngàn năm, sách Gia huấn của Liễu Tần người đời Đường đã dạy chúng ta: “Tu dưỡng mình thì phải lấy sự nhẫn làm chính, lấy hiếu làm nền tảng, lấy sự kính cẩn làm cội gốc, lấy sự lo sợ làm lẽ thường và lấy cần kiệm làm khuôn phép. Phàm cư xử với người nhà thì trước hết phải lấy sự hòa thuận và nhẫn nhịn. Phàm giao du với người ngoài thì luôn phải biết giữ sự giản dị và cung kính. Phàm làm việc ghi chép thì bút phải luôn tay như thể không làm kịp việc. Phàm là danh lợi thì chỉ coi như việc thoáng qua. Làm quan thì phải thanh liêm, có thế mới mong nói chuyện gia giáo được. Xưa nay, những danh gia vọng tộc hưởng phước ngắn dài, vận mệnh dày dặn hay bạc bẽo chẳng cần dùng mu rùa để bói, cũng chẳng cần xem tướng số ở đâu, chỉ cần tự xét lòng mình, tự coi là cách tu dưỡng của mình mà thôi. Những nhà có đại phúc, không ai là không do đức nhẫn, đức trung hiếu và cần kiệm của cha ông gầy dựng nên. Những nhà tự chuốc lấy đại họa, không nhà nào là không do con cháu vô đạo, kiêu sa và chấp nhất gây ra”. Đạo sư Shantidira đã nói

Mọi hạnh phúc trên đời

Đến từ lòng vị tha

Và tất cả khổ nạn

Đến từ lòng vị kỷ

Thật vậy, bạn muốn tương lai bạn ra sao thì phần lớn nó sẽ ra như vậy. Có người cho rằng cuộc đời tốt, xấu là do số mệnh “Bôn ba không qua thời vận”. Chúng ta không hoàn toàn phủ nhận điều này. Song, số mệnh của con người ra sao thì không biết, nhưng đã có không ít những con người nhờ lòng kiên nhẫn, ý chí vượt khó đã có tác dụng chi phối cuộc sống. Đất nước cũng như gia đình nào cũng vậy, phồn vinh giàu có đều do những người tài ba mẫn cán tạo dựng. Số mệnh cả một dân tộc cũng vậy đều do những bộ óc siêu việt đổi đời. Bởi vì, ở đời chỉ có người tài mới dùng được những người tài, chỉ có những người kiên nhẫn thành tâm mới có được tất cả.
Hiện nay chúng ta, tuy sinh ra giữa thời đại văn minh hiện đại nhưng vẫn còn đầy dẫy những khó khăn, phức tạp. Do đó mà tuổi trẻ, một số dễ dàng mất niềm tin vào cuộc sống từ những hiện tượng xã hội, từ những thoái hóa của lương tâm con người. Thế là có một số nhảy từ nền nếp gia phong sang một thái cực khác, mà hầu hết các giá trị coi là đảo lộn. Người ta gọi đó là những “con thiêu thân”. Nó đã đưa không ít cuộc đời đến chỗ cùng đường trong sự lười biếng trụy lạc. Từ đó dẫn đến bại hoại gia đình và suy đồi dân tộc.

Nếu có dịp đi qua một số nơi triển lãm tranh thư pháp, chí ít bạn sẽ thấy một bức chữ “nhẫn” thật to người ta treo ở đó. Chữ nhẫn còn, nghĩa là chân lý xưa vẫn duy trì trong xã hội. Nó không những không ràng buộc sự tiến lên của con người, mà còn là cái thắng để hãm đà tuột dốc của đạo đức xã hội.

Nhẫn là nhẫn nhịn, còn có nghĩa là chịu đựng, là nhẫn nại bền gan bền chí trước mọi nghịch cảnh. Giáo lý nhà Phật đã chỉ ra pháp môn tu rất hay, đó là “Nhẫn nhục Ba la mật”. Pháp ấy giảng rằng: Kinh Hoa Nghiêm có nói: “Nhất niệm sân tâm khởi, bá vạn chướng môn khai” (một niệm lòng sân hận nổi lên, thì trăm ngàn muôn ức cửa nghiệp chướng đều mở ra). Thật vậy, lắm người vì một phút không dằn được cơn tức giận, mà đánh đập vợ con đến tàn tật, đốt phá của cải quý báu của ông cha để lại, rồi phải ân hận suốt đời. Lắm lúc, vì không làm chủ được tánh nóng nảy mà tình cốt nhục phải chia ly, nghĩa vợ chồng phải phân rẽ, bạn chí thân trở thành kẻ oán thù...

Người học đạo cũng vậy, nếu gặp nghịch cảnh không nhẫn nhịn được, thối chí nản lòng, đôi khi phải bị đọa đày. Như ông Độc Giác Tiên Nhân, vì một niệm sân hận không nhẫn được, mà phải bị mất cả năm pháp thần thông. Ông Uất Đầu Lam Phất, vì sân hận mà phải đọa làm loài phi ly trùng (chồn bay). Nên sách có nói: “Nhất sân chi hỏa năng thiêu vạn khoảnh công đức chi sơn” (nghĩa là một đóm lửa sân, có thể đốt tan muôn mẫu rừng công đức).

Nếu trong cuộc sống hàng ngày, không thể thực hiện những điều tốt, thì xin bạn cũng đừng bao giờ làm quen với cái xấu. Từ lời nói đến việc làm, nếu không có cơ hội làm vui lòng kẻ khác thì chí ít bạn cũng đừng làm điều gì tổn hại đến họ. Đối với cái sai của người cho dù lỗi lớn đến đâu, xin bạn trước hãy suy xét lấy mình, vì có thể, bạn chính là nguyên nhân gây ra cái xấu của họ. Cho nên ở mọi hoàn cảnh bạn hãy mở cửa lòng từ để tha thứ cho mọi người, nhất là khi bạn đứng ở vai trò là kẻ trên. Nếu không, bạn cứ chuyên tâm báo oán thì làm sao có thể gia ân cho trăm họ? Đức nhỏ mà ở ngôi cao không khỏi tai họa đó, thưa bạn! Xưa nay, hầu hết sự giày vò lương tâm, cuộc sống đầy tai nạn bất trắc đều phần nhiều là không hành thiện “gieo nhân nào sẽ gặp quả nấy”. Người luôn nghĩ đến điều thiện, người ấy có thể rất cơ hàn, không có vị trí cao trong xã hội nhưng chắc chắn là có tâm hồn thanh thản. Điều đó chính là chân hạnh phúc rồi phải không bạn? Nó sẽ giúp bạn một cuộc sống đầy ý nghĩa hơn. Còn đối với những kẻ sĩ có chút danh vọng ở đời lại là những người, mà khi chết đi, đền thờ khói hương nghi ngút chính là cách tưởng nhớ đầy vẻ tôn nghiêm của hậu thế đối với những bậc giàu công đức. Người bất diệt là người luôn sống nhẫn nhục, hết lòng vì mọi người. Họ chỉ tồn tại có một đời nhưng sống đến muôn đời là vậy.

Cho nên, nhẫn là kềm chế vọng tâm, dứt trừ tham, sân, si, ngã mạn. Lại nhẫn là mềm mại (nhu nhược) như “Thiệt nhu thường tồn, xỉ cang tất chiết” (Lưỡi mềm thường còn, răng cứng ắt gãy). Nhưng không phải nhẫn nhục là hèn hạ, thất bại bởi “Nhu thắng cương, nhược thắng cường”. Đừng lo đương đầu với biển nổi lôi đình mà hãy cho ghe tàu vào vịnh núp. Sức mạnh của “nhu” bao giờ cũng tác dụng hơn “cương”. Lùi một bước để tiến lên ba bước. Bạn đừng bao giờ thắc mắc “không làm gì mà bị nhiều người ghét. Có đấy bạn. Ánh sáng tài to, đức lớn của bạn tấn công bóng tối bất tài, thiểu đức của nhiều người. Mà như vậy đã đủ bạn bị bôi lọ rồi, không cần phải hành ác và hại đến ai!”. Cho nên, thượng sách vẫn là “Bá hạnh nhẫn chi vi thượng” (Trăm hạnh, nhẫn là hơn hết). Và cao hơn, bạn sẽ nhẫn đến mức không còn biết mình đang nhẫn nữa.

Vì vậy, nói như René Crouard “Hầu hết những bộ óc làm nên nghiệp cả xưa nay đều tối thiểu chịu khó đi một số “ngõ hẹp” của đời sống đại khái như tự chế, nỗ lực, hy sinh và triền miên làm việc”. Với sự kiên nhẫn như vậy, là những người hiền, khi trút bỏ xác phàm cũng có nghĩa là họ bắt đầu sống vĩnh cửu trong ký ức bất diệt của nhiều thế hệ sau đó.